آب حمامآب حمام همان آب های مورد استفاده در حمام برای استحمام و شستشو می باشد. امروزه آب دوش و شیر جایگزین حوضچه‌هاى قدیم شده و همان احکام را دارد. از آن در باب طهارت بحث شده است. ۱ - اقسام آبآب یا مطلق است یا مضاف. آب مضاف: مانند فشرده اجسام مثل آب هندوانه و انار و مانند آبی که با چیز دیگری ممزوج شود، به طوری‌که به آن آب گفته نشود مثل آب شکر (شربت) و آب نمک. بنابراین آب مطلق آبی است که فشرده اجسام مثل آب هندوانه و انار نبوده و یا ممزوج با چیز دیگر به طوری نشده باشد که به آن آب (بدون قید) گفته نشود. ۲ - اقسام آب مطلقامام خمینی (قدّس‌سرّه) در تحریرالوسیله در بیان اقسام آب مطلق می‌نویسند: «المطلق اقسام: الجاری، و النابع بغیر جریان، و البئر، و المطر، و الواقف، و یقال له: الراکد.» یعنی آب مطلق بر چند قسم است: آب جاری و آبی که (از زمین) می‌جوشد ولی جریان ندارد و آب چاه و آب باران و آب ایستاده، که به آن «راکد» می‌گویند. به این بیان، آب کر و آب قلیل قسیم یکدیگر در نظر گرفته شده و از آن دو با تعبیر واقف و راکد یاد شده است. ۲.۱ - اقسام آب راکدآب راکد یا واقف، آبی است که قسیم آب جاری، آب چشمه، آب چاه و آب باران است و به بیان تحریرالوسیله که گذشت، شامل آب کر و قلیل است. آب راکد (آب مطلق که آب جاری، چشمه، چاه و باران نیست) اگر اندازه آن کمتر از حد معین (حد کر) باشد به آن آب قلیل گفته می‌شود و اگر به حد کر و بیشتر از آن باشد آب کر گفته می‌شود. و اندازه کر از لحاظ وزن و بر حسب کیلوگرم بنابر اقرب ۳۷۷ کیلو و ۴۱۹ گرم و به مساحت (گنجایش) چهل و سه وجب است و یک‌هشتم وجب کم (چهل و دو وجب و هفت‌هشتم وجب) است بنابر احوط بلکه خالی از قوت نیست. ۳ - حکم آب کثیربر خلاف آب قلیل، آب کثیر مطلق (آب جاری، آب چشمه، آب چاه، آب باران و آب کر) به ملاقات نجاست، نجس نمی‌شود، مگر آن‌که رنگ، بو یا مزه آن به واسطه نجاست، تغییر کند. البته این در صورتی است که این تغییرات به واسطه ملاقات با نجس باشد نه مجاورت با آن، پس «اگر در اثر مجاورت با نجاست تغییر کند نجس نمی‌شود، مانند آن‌که آب مطلق در اثر نزدیک بودن با مردار بوی آن را بگیرد. البته اگر مردار خارج آب بیفتد و قسمتی از آن داخل آب قرار بگیرد و آب به واسطه مجموع آن تغییر نماید نجس می‌شود.» و «معیار (نجس شدن) این است که آب با اوصاف نجاست تغییر کند نه با اوصاف متنجس، پس اگر آب کر یا جاری و مانند آن‌ها به وسیله بقّم (بَ ق قَ م - چوبی باشد سرخ که رنگرزان بدان چیزها رنگ کنند) [۵]
لغتنامه دهخدا.
متنجس قرمز گردد نجس نمی‌شود.» همچنین «معیار، تغییر یکی از اوصاف سه‌گانه آب به سبب نجاست است، اگرچه تغییر آن از سنخ اوصاف نجاست نباشد، پس اگر آب با ریختن خون در آن، زرد شود نجس می‌شود.» ۴ - حکم آبی که از شیر و دوش حمام میریزدبه نظر امام خمینی «آب حوض حمام اگرچه كمتر از كر باشد، چنانچه به خزينه‌اى كه آب آن به اندازه كر است متصل باشد، مثل آب جارى است.» و «آب لوله‌های حمام که از شیرها و دوش‌ها می‌ریزد، اگر متصل به کر باشد، مثل آب جاری است و آب لوله‌های عمارات اگر متصل به کر باشد در حکم آب کر است.» این‌که چرا ایشان بین آبی که از شیرها و دوش‌های حمّام می‌ریزد و آبی که در شیرهای منازل است فرق گذاشته‌اند و اوّلی را به حکم جاری دانسته‌اند و دومی را در حکم آب کرّ، مورد سؤال قرار گرفته و پاسخ فرموده‌اند: «فرقی بین دو مساله نیست و در هر دو مورد، حکم آب کثیر مترتّب است.» و «دلیل مساله، روایات اهل بیت و ادله فقهیه است.» ۵ - پاککنندگیآب حمام متصل به منبع، در نجس نشدن به ملاقات نجاست- جز در صورت تغییر بو، رنگ یا مزه - حکم آب جاری را دارد، لیکن در این که شرط است منبع یا مجموع آب منبع و آب حوض یا به اضافه آب داخل لوله به قدر کر باشد یا کر بودن اصلا شرط نیست، اختلاف است. قول اول به اکثر بلکه به مشهور نسبت داده شده است. ۶ - پاک شدنآب حمّام در صورت نجس شدن، با اتصال به منبع و آمیخته؟؟ شدن با آب آن- به شرط کر بودن منبع- پاک مى‌شود و در حصول طهارت بدون آمیخته شدن، اختلاف است. امام خمینی در این‌باره در تحریرالوسیله می‌نویسند: «و الاقوی عدم الاکتفاء بالاتّصال بلا امتزاج.» بنابراین برای تطهیر، آب متنجس باید با آب معتصم ممزوج گردد. ۷ - پانویس۸ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۹۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |